Przez sztukę do samodzielności - współtwórcy kultury
ORKIESTRA VITA ACTIVA
Członkami zespołu są wyłącznie osoby dorosłe (pełnoletnie). Większość to osoby z różnymi niepełnosprawnościami, w tym z niepełnosprawnością intelektualną. W Orkiestrze grają też rodzice osób z niepełnosprawnością, wolontariusze. W niektórych koncertach razem z OVA występują zawodowi artyści. Orkiestra ma w swym dorobku 288 koncertów w Polsce i za granicą. Prezentowała muzykę w 63 miastach. Stały skład Orkiestry to 35 osób. Od powstania zespołu w 1995 roku w Orkiestrze grało ponad 90 wykonawców.
Założycielką ORKIESTRY VITA ACTIVA dyrygentką i kierownikiem artystycznym jest
Mirosława Lipińska
od 2017 roku II dyrygentem jest
Robert Bracki
współpraca merytoryczna i organizacyjna
Ryszard Popowski
Orkiestra wykonuje muzykę z różnych epok i o różnorodnej stylistyce, od barokowej do współczesnej muzyki sonorystycznej. Oryginalne aranżacje na instrumenty perkusyjne (których autorką jest Mirosława Lipińska i Robert Bracki) oraz ekspresyjne wykonanie utworów, składają się na niezapomniane przeżycie artystyczne jakim jest koncert OVA. Opinię słuchaczy wyrażają liczne wpisy w kronice zespołu, kilka z tych wpisów zamieściliśmy na naszej stronie.
ZNACZENIE SPOŁECZNE
Orkiestra powstała z inicjatywy ówczesnej dyrektor ośrodka PSOUU Haliny Szymańskiej. W 1995 roku była to precedensowa, pionierska forma aktywizacji osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Współcześnie Orkiestra jest jedną z placówek Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną – Koło w Gdańsku. PSONI to stowarzyszenie założone przez rodziców osób z niepełnosprawnością intelektualną 60 lat temu.
Działalność ORKIESTRY VITA ACTIVA jest dla jej członków formą nieustającej edukacji i zarazem spełnieniem dorosłości w działaniach społecznie ważnych, znajdujących uznanie i szacunek. Udział w działalności zespołu sprzyja odkrywaniu nowych obszarów aktywności, w których kształtują się lub usprawniają nowe umiejętności. Próbom i koncertom towarzyszą liczne zadania pozamuzyczne, którym członkowie orkiestry muszą podołać, o ile to tylko możliwe, o własnych siłach.
Istotę działalności Orkiestry Vita Activa wyraża motto: przez sztukę do samodzielności.
Poza celami artystycznymi i osobowymi celem działalności Orkiestry jest integracja środowiska osób wychowujących dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Kształtowanie poprzez występy opinii społecznej, upowszechnianie postawy otwarcia na problemy rodzin, których członkami są osoby z niepełnosprawnością oraz pełnego rozumienia potrzeb osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Jednym z celów działalności OVA jest praktyczna realizacja postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnością, a szczególnie artykułu 30 tej konwencji. Artykuł ten określa prawa dotyczące dostępu do kultury sportu i rekreacji. Przez działalność Orkiestry osoby z niepełnosprawnościami stały się współtwórcami współczesnej kultury muzycznej we własnym i w otwartym środowisku, w zasięgu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim.
NOMINACJE, WYRÓŻNIENIA, NAGRODY, MEDALE
Nagroda Ministra Edukacji II st. – Mirosława Lipińska.
***
Medal Senatu –Dobro Rzeczypospolitej najwyższym prawem 1493 – 1883.
„W uznaniu za całokształt dokonań i stworzenie wyjątkowej wspólnoty.” Senator Antoni Szymański – Warszawa 20.01.2007.
***
Medal Rady Miasta Gdańska Medal Księcia Mściwoja II
„Za wybitne realizowanie programu aktywacji życiowej przez muzykę osób niepełnosprawnych.”
2005
***
Nominacja do nagrody Pierścień Mędrców Betlejemskich – Poznań 2005.
Ogólnopolska nagroda artystyczna przyznawana od 2002 przez Duszpasterstwo Środowisk Twórczych Archidecezji Poznańskiej artystom, których dzieła niosą w sobie wartości chrześcijańskie.
***
Medal „Fideliter et constanter” – „Wiernie i wytrwale”
„W uznaniu szczególnych zasług za wieloletnią wytrwałą i wierną pracę dla dobra osób niepełnosprawnych intelektualnie.”
Zarząd Główny PSONI – Warszawa
Mirosława Lipińska 2003, Ryszard Popowski – 2011.
***
Nominacja do Nagrody Splendor Gedanensis – 2011.
Mirosława Lipińska-Popowska, Ryszard Popowski współtwórcy i prowadzący Orkiestrę Vita Activa oraz za program Europejskie Centrum Edukacji Muzycznej Osób Niepełnosprawnych ECEKON.
***
Medal Prezydenta Miasta Gdańska
Mirosława Lipińska 2013, Ryszard Popowski – 2013.
***
Nagroda DIGNITAS PSONI – Koło w Gdańsku – Mirosława Lipińska – 2016.
***
Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w kategorii Przedsiębiorczość Społeczna – Mirosława Lipińska – 2016.
***
II miejsce w plebiscycie czytelników Dziennika Bałtyckiego w kategorii Przedsiębiorczość Społeczna – Mirosława Lipińska i Ryszard Popowski, Gdańsk 2017.
***
Orkiestra Vita Activa wpisana do bazy danych polskiej kultury muzycznej POLMIC w kategorii Orkiestry – 2017.
***
Nominacja do nagrody Prezydenta Rzeczypospolitej Andrzeja Dudy – Dla dobra wspólnego. Warszawa 2022.
***
ZŁOTY KRZYŻ ZASŁUGI
Za zasługi w działalności na rzecz osób niepełnosprawnych i potrzebujących pomocy – Pani Mirosława Lipińska-Popowska.
Warszawa – 2022.
ŚRODKI ARTYSTYCZNE
Orkiestra gra na instrumentach perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych. Grupę instrumentów melodycznych stanowią: grupa dzwonków (sopranowe, altowe), grupa metalofonów (altowe, basowe), grupa ksylofonów (sopranowe, altowe, basowe), oraz sztabki kontrabasowe.
Dopełnienie brzmienia dają kotły orkiestrowe. Orkiestra używa około 50 instrumentów niemelodycznych: różnej wielkości bębny, talerze, różne odmiany instrumentów kolorystycznych (guiro, kabasa, tempelbloki, china bars, crotale, klawesy, i wiele innych) często egzotycznego pochodzenia.
Instrumentarium perkusyjne dopełniane jest instrumentami klasycznymi: używane są kontrabasy, trąbki, sakshorny, tuba, harfa. Rozpiętość brzmienia porównywalna jest do skali orkiestry symfonicznej a dynamika brzmienia i możliwość jej znacznego różnicowania, pozwala grać w stosunkowo dużych salach koncertowych, z zachowaniem cech interpretacyjnych wykonywanych utworów. W latach 2017 – 2021 Orkiestra sukcesywnie wymieniała instrumenty orffowskie (edukacyjne), które umożliwiły powstanie zespołu, na instrumenty profesjonalne. Ostatnio w składzie zespołu pojawiły się profesjonalne kotły koncertowe, ksylofony, dzwonki koncertowe, wibrafony i marimba.
DOROBEK ARTYSTYCZNY
Na dorobek artystyczny Orkiestry składają się dwa programy koncertowe: uniwersalny i świąteczny – zimowy. Razem ponad dwie godziny muzyki. Na repertuar składają się utwory ze światowej literatury muzycznej od baroku po współczesność.
Repertuar Orkiestry Vita Activa
Leroy Anderson – The Typewriter (od 2022)
Ludwig van Beethoven – Finał z IX Symfonii (fragment)
Leonard Bernstein – America z musicalu West Side Story
Fryderyk Chopin – Preludium A-dur
Fryderyk Chopin – Preludium c-moll
Fryderyk Chopin – Preludium e-moll
Fryderyk Chopin – Walc a-moll, op. 34, nr. 2. (fragment)
Fryderyk Chopin Ballada F-dur, op. 38 (fragment)
Piotr Czajkowski – Taniec wieszczki cukrowej
Piotr Czajkowski – Marsz ołowianych żołnierzyków
Kaspar Foerster – Sonata (Andante, Allegro, Andante)
Edward Grieg – W grocie króla gór (In the cave, the king of the mountains)
Edward Grieg – Poranek (Morning)
Georg Friedrich Haendel – Passacaglia
Scot Joplin – Ragtime The Entertainer
John Kander – New York, New York
Astor Piazolla – Oblivion
Igor Riechin – Trzej muszkieterowie (The Three Musketeers)
Igor Riechin – Karawana Schecherezady (The caravan Schecherezada)
Gerald Schwertberger – Wooing
Johann Strauss – Polka pizzicato (Pizzicato polka)
Johann Strauss – Marsz Radeckiego
Johann Strauss (syn) – Nad pięknym modrym Dunajem
Johann Straus (syn) – Annen Polka
melodia ukraińska – Szczedrik
Mike Wilsh muz., Pierre Delance sł. – Champs de Elysees
Quincy Jones – Soul Bossa Nova
Sergiusz Prokofiew – Marsz z opery Miłość do trzech pomarańczy
Jaques Offenbach – Barkarola z opery Opowieści Hoffmana
Antonio Vivaldii – część Zima z Koncertu 4 pory roku
Hymn Polski
oraz muzyka świąteczna (kolędy, standardy – 15 utworów)
Utwory poza repertuarem
Vincente Gomez – Romans
Luisa Walker – Pocztylion
Jan Sebastian Bach – Menuet
melodia francuska – Skowronek
melodia hiszpańska (Espagniol folk song) – El vito
Piere Cubasch – Dzwony
Thor Gumensohn – Gejsza
Ludwig van Beethoven – Marsz turecki (Turkish March)
UPOWSZECHNIENIE DOŚWIADCZEŃ
Na podstawie doświadczeń z działalności OVA powstał ośrodek edukacji kulturalnej na osnowie muzycznej Europejskie Centrum Edukacji Kulturalnej Osób z Niepełnosprawnościami – ECEKON. W ośrodku dzieci, młodzież i osoby dorosłe z niepełnosprawnościami, przygotowują się do czynnego uczestnictwa w amatorskim ruchu muzycznym, w tym do działalności w Orkiestrze Vita Activa. Więcej informacji o ośrodku zamieszczono na stronie www.ecekon.pl
Przy współpracy Orkiestry powstały zespoły muzyczne z udziałem osób z niepełnosprawnościami w Lidzbarku Warmińskim (Vita Vena), Chmielnie, Pasewalk (Widerhoolen).